einstein'a göre: spooky action at a distance

(v for all - 3 Haziran 2012 15:15)

(bkz: dolanıklık)

(sirius - 5 Ağustos 2003 11:09)

birbini couple olmus iki elektron dusunelim oyleki toplam spinleri sifir olsun. bir elektron ayrilsin sistemden ve bunun spini olcelim, bunun spinini olctugumuz anda diger electronun spini belli olur. yaniisik hizindan hizli etkilesim olur. amma velakin bilgi degis tokusu olmadigi icin relativiteyi delen bir durum yoktur ortalikta.

(fft - 16 Kasım 2015 22:37)

kuantum dolaşıklığı (entanglement) ile nesneler birbirinden ayrı ama yine de iletişim halinde bulundukları bir durumu ifade eder. klasik fizikte buna benzer bir durum söz konusu değildir. dolaşıklık en iyi şekilde eintein-podolsky-
rosen (epr) deneyi ile ortaya konulmuştur. bu deney albert einstein, boris podolsky ve nathan rosen'ın adlarını taşır. ''doğanın kuantum mekaniksel tasviri tamamlanmış kabul edilebilir mi?'' adlı makalelerinde (1935), kuantum fiziğinde mikro evrensel nesnelerin dalga fonksiyonu çökmesini belirten dalga fonksiyonunun, tamamlanmış bir betimleme olmadığı sonucuna varmışlardı.

baştan beri kuantum fiziğinden hoşlanmayan einstein, ışıktan hızlı giden bir haberleşme aracısını kabul etmeyip, kuantum kuramının ''tam'' olmadığını öne sürmüştü. bu nedenle bu bağlantıyı ''tekinsiz uzaktan etki'' olarak adlandırmışlardı. daha sonraki dönemlerde john bell (1964) teorik olarak zemini hazırladı ve ardından alain aspect (1982) deneysel olarak dolaşıklığı doğruladılar. yani, tüm nesneler birbirleriyle dolaşık olarak ilişkilidir ve bu atomsal gerçekliğin ve evrenin, temel kuantum fiziksel bir özelliğidir.

kaynak: schrödinger'in kedisi neden şizofren oldu, sultan tarlacı

(cevabagoreislem - 25 Temmuz 2017 10:50)

en basit haliyle kuantum dolanıklık, iki veya daha fazla sayıdaki kuantum taneciğinin birbirlerinden ne kadar uzakta olursa olsunlar birbirleriyle eşzamanlı olarak etkileşebileceğini yani haberleşebileceğini ifade eder. daha basit bir ifadeyle aynı orijinden gelen tokya’daki bir elektron ile istanbul’daki bir elektron birbirleriyle kuantum dolanıklık sayesinde eşzamanlı olarak haberleşebilmektedir. bu teorik öngörü daha sonra gelişmiş pek çok laboratuvarda şüphe götürmez şekilde deneysel olarak ispatlanmıştır.

bugün artık kuantum dolanıklık bilimsel bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır. d.salart ve arkadaşları isviçre telekom fiber iletişim hatlarını kullanarak cenevre civarında ve aralarında yaklaşık 18 kilometre mesafe bulunan ve aynı kaynaktan gelen fotonların kuantum dolanıklık hızlarını ölçmüşlerdir. buldukları sonuç bilim dünyasını temelden sarsacak niteliktedir. en basit ifadeyle iki foton arasındaki kuantum dolanıklık haberleşme hızı, ışık hızından minimum 10 000 kat ama ortalama 70 000 kat daha büyük olarak ölçülmüştür.

kaynakça:(testing the speed of ‘spooky action at a distance, daniel salart, augustin baas, cyril branciard, nicolas gisin & hugo zbinden, vol 454, 14 august 2008, doi:10.1038/nature07121)bu yazı prof. dr. mustafa erol'dan alıntıdır devamı için; ışık hızının geçilmesi,bilim ve teknolojide yeni umutlar

(aozka - 5 Nisan 2018 03:24)

üzerinde ciddi çalışmalar yapılan, belki de sonuçlarıyla bize çağ atlatacak bilimsel terim.

türkçe: kuantum dolaşıklığı

prensip, birbirinden ayrılan iki elektron çiftinin ya da foton çiftinin eşlenik davranışlarına dayanıyor. gözlemlenen davranışlar elektron için spin, foton için polarizasyon olarak seçiliyor.

ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar, zamandan ve mekandan bağımsız eşlenik davranışlar değişmiyor. yani elektron çiftinin teki dünyada, diğeri evrenin diğer ucunda olsa da, dünyadaki elektronun spinini inceleyerek evrenin diğer ucundaki halini söyleyebiliyorsunuz.

eğer gerçek olabilirse, iletişim artık ışık hızıyla değil, "anlık" olarak gerçekleşeceğinden büyük bir devrim olacak. iletişim teknolojisi dışında nelere gebe olabileceğini şimdiden kestirmek zor olsa da, gelişmeleri görmek oldukça heyecan verici!

(ex novo - 4 Mayıs 2018 09:46)

kuantum dolaşıklık, ışık hızı gibi evrensel limitleri takmayan,adeta sihirli bir durum.bilimden çok bilimkurguya yakın.

uzak diyarlara ulaşmada, bu mevzu bir şekilde işe yarayabilir.

geceleri evrenin sırlarını düşünerek uyuyup, ertesi sabah poğaça mı alsam,açma mı ikilemine uyanmak çok acı.

(alpa - 3 Ağustos 2018 05:06)

konu ile ilgili karışıklığın sebebi, veri ile bilgi arasındaki farktan kaynaklanıyor olabilir.

(korkusuz - 28 Eylül 2018 11:56)

evrenin bizim anlayamadığımız bir fabriğinin olduğunu ispatladığını düşündüğüm enteresan olay. einstein'ın ilk isimlendirdiği haliyle, "spooky action at a distance", aynı anda, beraber yaratılan parçacıkların veya parçacık gruplarının, aralarındaki mesafeden bağımsız olarak aynı etkiye aynı tepkileri vermesi olayıdır kısaca ve basitçe açıklamak istersek. yani birlikte yaratılan iki parçacığın birine bir etki uyguladığımız zaman, aralarında ne kadar mesafe olursa olsun anlık olarak bu etki diğer parçacığa uygulanmamış dahi olsa tepki gözlemlenebiliyor. fotonların^* yanısıra nötrinolar, elektronlar ve fulleren buckyball(1) gibi moleküllerde dahi gözlemlenebiliyor oluşu, sadece kuantize parçacıklara has bir olay olmadığının ispatı niteliğindedir.

(1) fulleren buckyball, 60 karbon atomundan oluşan devasa bir moleküldür, çizgisel görüntüsünde futbol topunu andırır ve küreye benzer bir şekli vardır.

parçacıkların ve kuantum hallerinin^* şu an bizim bilmediğimiz gizli değişkenler içermesi dışında bir şekilde açıklanabilirse eğer ki kuantum dolanıklılığı, işte o zaman günümüzdeki standart model çöp olur, ortalık çok fena karışır, bütün yurtta fizik bölümleri yas ilan eder, eğitime ara verilir falan... sebebini en çok merak ettiğim fenomenler arasındadır.

(roneil - 28 Eylül 2018 12:19)

popüler bilim kitaplarından kopyala yapıştırlarla yazılmış girilerin ekşi şeylere girmeyi başardığını gördüğümüz başlık.

entanglement'ta senin anladığın anlamda iletişim yoktur. bilgi aktarabilmek için sadece quantum değil, bir de klasik bir kanala ihtiyacın vardır. tahmin edin bakalım, bu klasik kanal hangi hızda çalışıyor?

no communication theorem diye bir şey vardır. açın bir bakın lütfen. ya da bilimsel bir konuda ekşi şeylere bir şeyler yazarken biliyormuş gibi gözüken diğer yazarlara da sorun.

ek: ekşi şeylerde geçmiş olan girilere bakıyorum şu anda. #75722914 girisinde prof. dr. mustafa erol diye bir adamın yazısından alıntı yapılmış. entry'de geçen ifade doğrudan ilgili yazıdan alıntılanmış: "en basit ifadeyle iki foton arasındaki kuantum dolanıklık haberleşme hızı, ışık hızından minimum 10 000 kat ama ortalama 70 000 kat daha büyük olarak ölçülmüştür". bu altıntıdan sonra da bir nature makalesi referans gösterilmiş.

fizikten biraz anlayan herkes bilir ki quantum entanglement communication speed diye bir şey yoktur. entanglement zamandan ve mekandan bağımsız bir kavramdır^*. bir parçacık üzerinde yaptığınız değişiklik o parça ile entangled bütün parçacıkları teorik olarak anında etkiler, fakat yaptığınız değişikliği klasik bir kanal ile iletmeden bilgi gönderemezsiniz. klasik kanallar da ışık hızıyla çalıştığı için bilgi aktarımı ışık hızında olur.

şimdi bakalım, referans olarak gösterilen nature makalesi ne demiş: "for example, if such a privileged reference frame exists and is such that the earth’s speed in this frame is less than 10^-3 times that of the speed of light, then the speed of the influence would have to exceed
that of light by at least four orders of magnitude."

ne diyor burada? speed of influence diyor, onun için bir alt limit koymuş. peki speed of influence nedir? entanglement etki hızıdır. yani bir tarafta yaptığınız değişiklik diğer tarafı ne hızda etkiliyor onun deneyidir. zaten de teorik olarak sonsuz olması beklenir.^**

peki ekşi şeylerdeki başlık ne diyor? "ışık hızından en az 10 bin kat daha hızlı bir iletişimin mevcut olduğu teori". yani nature yazarları, prof. dr. mustafa erol, suser ve ekşişeyler editörü arasında kulaktan kulağa oyunu oynanırken bilimsel bir makalenin ağzına sıçılmış, insanlar feci şekilde yanlış yönlendirilmiş.

peki burada hata kimde? bence mustafa erol'u profesör yapanda. böyle basit bir hata yapabilecek kadar, 1935'lerde yayınlanmış bir makaleyi anlayamayacak kadar fizikten bihaber birisi profesör olamaz. ama bence mustafa erol'da da, onun yazdığını kopyalayıp yapıştıran suserde de, suserin yazdığını kendince biraz daha janjanlı yapan editörde de sıkıntı var.

şunu not düşeyim: ekşisözlük bilimsel bilgi elde etmek açısından çok doğru bir platform değil. keza ekşi şeyler de öyle. ama alanen yanlış bir açıklama yapmak hiç açıklama yapmamaktan daha sıkıntılı.

son olarak, vaktiyle bir suserle bir konuşmamız olmuştu, kendisinin yazdığı bir yazının tamamen yanlış olduğunu ve bilimsellikten uzak olduğunu belirtmiştim. o da siz yazın o zaman biz de okuyalım demişti. yazıyoruz yazmasına da okunmadığı gibi okuyana da beğendiremiyoruz. koyduğumuz eforun hiçbir karşılığı olmuyor. şükela modunda en alttaki giriler bilimsel açıdan en doğru olanlar.

(kral leopoldun kongolu arkadasi - 5 Mart 2019 11:20)